TIỂU SỬ
Luis Ramiro Barragán Morfín (1902 – 1988) đã cách mạng họa kiến trúc đương đại trong đất nước của ông với những màu sắc rực rỡ khơi gợi giá trị kiến trúc truyền thống của Mexico, thể hiện qua những tác phẩm nổi tiếng của ông bao gồm Casa Casa Barragán, Chapel of the Capuchinas, Torres de Satélite, “Los Clubes” (Cuadra San Cristobal and Fuente de los Amantes), và Casa Gilardi….
Barragán sinh ra ở Guadalajara, tốt nghiệp ngành kiến trúc sư và kĩ sư xây dựng. Năm 1925, tức hai năm sau khi tốt nghiệp, ông bắt đầu hành trình khám phá châu Âu kéo dài hai năm. Điều khiến ông ấn tượng nhất từ châu lục này là những vườn hoa tại các thành phố lớn mà ông đã ghé thăm, cũng như sự ảnh hưởng mạnh mẽ của văn hóa Địa trung hải và Hồi giáo. Hành trình này cũng làm bùng lên niềm đam mê với kiến trúc cảnh quan trong ông.
Luis Barragán
Barragán có một góc nhìn độc đáo đối với các công trình kiến trúc, tận dụng cả những khoảng không gian trống trong một căn nhà. Bám sát theo những nguyên lí đương đại cơ bản, Barragán tạo ra những không gian và thiết kế tràn đầy cảm xúc, như thể đang cất lên tiếng nói với người xem thay vì chỉ tập trung vào khía cạnh thực tiễn, hiệu quả. Cách tiếp cận khiến những nhà báo và vài kiến trúc sư khác cho rằng ông theo chủ nghĩa tối giản, nhưng thực chất lượng màu sắc phong phú, nổi bật và sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa không gian và ánh sáng trong tác phẩm của ông khẳng định điều ngược lại. Những triết lí và dự án của ông thường dựa trên các nghiên cứu khoa học về truyền thống, văn hóa và cả những thông tin địa phương thô sơ nhất.
“Một điều quan trọng người kiến trúc sư cần phải có đó kĩ năng quan sát. Quan sát ở đây là khả năng kiểm soát tầm nhìn của mình, không để nó bị chiếm hữu bởi những phân tích về mặt lí trí.” – Luis Barragán
Năm 1980, ông là người thứ hai được trao giải thưởng Pritzker, nhà và xưởng thiết kế của ông được xây dựng từ năm 1948 ở Thành phố Mexico, hiện nay được xếp hạng Di sản thế giới của UNESCO.
LUIS BARRAGÁN VÀ MÀU SẮC
Luis Barragán chưa bao giờ e dè với màu sắc. Ông là tận dụng tối đa màu sắc và những họa tiết độc đáo, được sắp xếp để tương tác với ánh sáng theo nhiều góc độ khác nhau. Những màu sắc sống động, truyền cảm và khả năng tận dụng không gian và ánh sáng của ông được truyền cảm hứng từ văn hóa quê nhà Mexico kết hợp với phong cách châu Âu mà ông quan sát được trong những chuyến du lịch của mình
Các tác phẩm của Luis Barragán
Barragán kính trọng di sản của Mexico, hay nói cách khác, là từ 62 nền truyền thống bản địa từ 62 bộ lạc từng sinh sống trong đất nước này. Mỗi khu vực và bộ lạc đều có sử dụng một bộ màu sắc riêng và độc nhất. Barragán ứng dụng những màu sắc đó cho các thiết kế đương đại của ông.
Ban đầu, ông áp dụng phong cách kiến trúc Mexico truyền thống và tương đối dè dặt trong màu sắc. Những màu cơ bản như xanh dương, trắng và đỏ chiếm phần lớn trong bảng màu của ông. Tuy nhiên sau khi trở về từ châu Âu vào năm 1930, nơi ông đã gặp nghệ sĩ vẽ tranh tường chính trị Mexico Jose Clement Orozco, kiến trúc sư Thụy Sĩ Le Corbusier và kiến trúc sư cảnh quan Ferdinand Bac, các tác phẩm của ông mới thật sự nở rộ màu sắc. Những cái tên này đều ảnh hưởng sâu sắc đến phong cách của Barragan. Orozco thể hiện sức mạnh của màu sắc khi áp dụng lên quy mô lớn; Le Corbusier cho thấy tư duy thiết kế đương đại, và khái niệm coi ngôi nhà như một cỗ máy; còn từ Bac, ông được tiếp cận với thế giới của kiến trúc cảnh quan và khái niệm rằng sân vườn nên là một khu vực tối ưu cho việc thiền định.
Hoa văn quần áo Mexico truyền thống
Với sự ảnh hưởng từ những tư duy cấp tiến này, vào đầu thập niên 40, Barrgan đã sáng tạo ra định nghĩa cá nhân của mình cho phong cách ‘Mexico Quốc tế’. Nó là sự giao thoa giữa những khái niệm ngoại nhập với nét đẹp văn hóa quen thuộc tại Mexico. Ông cũng từng khẳng định rằng bản thân sẽ không bao giờ hi sinh cái đẹp để đánh đổi cho sự hiệu quả. Ông nói không với khái niệm rằng “căn nhà là một cỗ máy”. Ông luôn thiết kế những “kiến trúc cảm xúc,” những không gian tạo cảm xúc và suy nghĩ cho người trải nghiệm nó. Ông thường sử dụng những vật liệu thô như adobe hay gỗ để tạo nên các kiến trúc choáng ngợp, ứng dụng những màu sắc rực rỡ, truyền cảm xúc vào thiết kế của mình cũng như tạo chiều sâu cho không gian.
Ông kết hợp màu sắc và chu kì chuyển động của mặt trời để tạo nên hiệu ứng bóng đổ thay đổi liên tục xuyên suốt một ngày. Ông xác định những cảm xúc mình cần phải tạo ra trong một bầu không gian, rồi chọn màu có thể tạo nên cảm xúc đó và kết hợp với ánh nắng tự nhiên từ mặt trời.
Kết hợp tài tình giữa ánh sáng và màu sắc
Đến cuối thập niên 40, Barragan sử dụng những kĩ thuật nghệ thuật đương đại và ứng dụng cách sắp xếp màu sắc trong hội họa vào thiết kế kiến trúc để tạo chiều sâu, tương tác với ánh sáng và tạo ra nhiều đột phá trong thiết kế. Những bức tường trắng được đan xen, kết hợp với một lượng màu đa dạng: vàng chói, hồng, fuchsia, magenta, vermillion, đỏ cadmium, indigo, cobalt, lục bảo, lilac và tím thẫm. Màu sắc của Barragan không mang tính tự phát mà bắt nguồn từ cách mà truyền thống của ông giao thoa với thế giới bên ngoài. “Những màu sắc rực rỡ dưới ánh nắng mặt trời Mexico xuất hiện khắp nơi trong đời sống hàng ngày cũng như những lễ hội. Những màu sắc này táo bạo, ấn tượng và giao thoa với những màu sắc nhiệt đới khác từ cây cỏ và chim chóc, từ đó tạo nên vẻ đẹp hoàn mĩ hồi phục tinh thần cho chúng tôi.”
CÁC TÁC PHẨM NỔI TIẾNG CỦA LUIS BARRAGÁN
Casa Barragan
Tọa lạc trong khu phố người lao động Tacubaya, Casa Barragan là nhà và studio của người kiến trúc sư. Thiết kế của ông không chỉ hài hòa với nền văn hóa xung quanh nó, mà còn định hướng phát triển cho khu vực này. Công trình này sử dụng gần như toàn bộ là các vật liệu thô và ứng dụng những màu sắc đặc trưng của kiến trúc Mexico như vàng và hồng. Với những chi tiết độc đáo trong thiết kế nội thất và bằng cách “chơi đùa” với ánh sáng, Barragán đã tạo ra một không gian “nhiệm màu” tạo ra những trải nghiệm khó quên cho những vị khách tham quan.
Khía cạnh đáng chú ý nhất trong thiết kế của Casa Baragan là cách nhà thiết kế đã tận dụng những mặt phẳng và ánh sáng, cả tự nhiên và nhân tạo. Giếng trời và những cửa số trong nhà tạo điều kiện để khách tham quan theo dõi sự thay đổi của ánh sáng xuyên suốt một ngày; mục đích chính của các cửa sổ là để ánh sáng tự nhiên có thể tràn vào nhà đồng thời người trong nhà có thể thưởng ngoạn phong cảnh thiên nhiên qua nó. Barragán thường coi bản thân là một nhà kiến trúc cảnh quan do rằng đối với ông, phần ngoài và những thứ xung quanh một tòa nhà quan trọng không kém phần nội thất.
Khi bước vào nhà, du khách sẽ đi dọc theo một dãy hành lang tối tăm trước khi (bất ngờ) đối diện với một bức tường màu hồng, phong cách đặc trưng của Barragan. Chức năng duy nhất của căn phòng này (sảnh) là để gọi điện, tuy nhiên nó vẫn được chiếu sáng đầy đủ và được trang trí một cách đơn giản với một bộ bàn ghế, thứ không thay đổi vị trí xuyên suốt 50 năm qua. Với chiều cao gấp đôi so với các tầng còn lại, các căn phòng ở tầng trệt được ngăn cách với nhau bởi những bức tường thấp hơn.
Những bậc thang dẫn khách tham quan đến các tầng khác của căn nhà, gồm có phòng ngủ và khu vực làm việc. Mỗi tầng đều có màu sắc rực rỡ và thiết kế đơn giản, và khu vực ban công cũng như mái nhà cũng không phải ngoại lệ. Barragán đã tìm ra sự lãng mạn của thơ văn trong kiến trúc, thoát khỏi những quy chuẩn và giới hạn truyền thống để tạo ra một phong cách độc đáo định nghĩa con người và phong cách kiến trúc của ông. Ông kết hợp trải nghiệm cá nhân, những giấc mơ và kí ức của mình tạo thành một trải nghiệm vật lí cho tất cả mọi người từ bất kì nền văn hóa hay thời đại nào cũng có thể thưởng thức.
Torres de Satelite
Như một cột mốc đánh dấu tương lai rực rỡ đang chờ ở phía trước của con phố thành lập năm 1957, Ciudad Sate, tuyệt tác kiến trúc này là một tác phẩm cộng tác giữa Baragán với họa sĩ Jesus Rayes Ferreira và nhà điêu khắc Mathias Goeritz. Năm kim tự tháp độc lập, ba trong số đó được sơn màu đỏ, xanh và vàng và hai cái còn lại sơn màu trắng trung tính, công trình này tọa lạc tại khu vực quảng trường trung tâm của khu vực ngoại ô Mexico này. Hoa văn sần sùi tạo ra bởi những khung gỗ trong quá trình thi công đã biến công trình này thành một tác phẩm giao thoa giữa nghệ thuật và kiến trúc.
Casa Gilardi
Căn nhà cuối cùng được Barragán thiết kế trong sự nghiệp của mình mang nhiều nét tương đồng với thiết kế căn nhà của ông: tạo sự ấn tượng về vẻ bề ngoài và tận dụng cả những yếu tố tự nhiên như ánh sáng và nước. Màu sắc cũng là một nhân tố không thể không đề cập khi nhắc đến Casa Gilardi. Những gam màu mạnh mẽ sử dụng cho công trình này dựa trên các bức tranh của nghệ sĩ người Mexico Chucho Reyes Ferreira, và cứ vài năm phải được sơn lại một lần để đảm bảo tính chính xác.
Công trình này sử dụng tất cả mọi thứ mà Barragan ưu chuộng trong sự nghiệp của mình như gạch, vữa stucco, và kính gam màu Onix. Căn nhà xoay quanh một cây phượng tím có sẵn. Thực chất, chính cây phượng này là lí do khiến Barragán quyết định thực hiện dự án cuối cùng trong sự nghiệp của mình. Ban đầu ông đã không định chấp nhận yêu cầu thiết kế căn nhà, nhưng sau khi ghé thăm và thấy cây phượng này, Luis Barragán đã nói với người chủ nhà: “Đừng chặt nó, bởi vì căn nhà sẽ được xây dựng xoay quanh nó,” và “Tôi muốn anh để tôi thực hiện mọi ý tưởng mà tôi còn trong đầu mình.” Một cánh cửa hồng ở tầng giữa dẫn ra phần ban công, nơi bạn có thể tận hưởng vẻ đẹp hài hòa giữa màu sắc ngoại thất căn nhà với cây phượng tím trung tâm một cách trọn vẹn nhất.
Công trình tọa lạc tại khu phố San Miguel de Chapultepec của thành phố Mexico. Phần bên ngoài tòa nhà rực rỡ với những bức tường sơn màu hồng. Chiếc cửa gỗ phía trước dẫn khách tham quan qua một dãy hàng lang tối đến một dãy cầu thang với ánh nắng chiếu từ trên xuống,
Từ khu vực sân trước, bạn cũng có thể đi tới dãy hàng lang thứ hai ở tầng trệt, được chiếu sáng bởi một dãy cửa sổ dọc thẳng hàng đặt ở một bên tường. Phần kính được tô màu tạo nên ánh vàng lấp đầy khoảng không gian. Cuối dãy hàng lang là một căn phòng mở (open-plan room: một căn phòng không có hoặc có rất ít tường bên trong) bao gồm hồ bơi, nơi chủ nhà dùng để bày tiệc.
Hồ bơi được điểm xuyến bởi những mặt phẳng tô màu xanh dương và đỏ, kéo dài thẳng đứng đến phần giếng trời được ẩn đi. Những mặt phẳng này phản chiếu ánh sáng tự nhiên và thay đổi xuyên suốt một ngày.
Ở phần sân vườn, những bức tường được sơn màu trắng và tím để giống với màu hoa trên cây. Về vị trí các phòng trong nhà, phòng bếp và nhà tắm đặt ở tầng trệt, một phòng khách ở tầng giữa và hai phòng ngủ ở tầng trên cùng. Tất cả đều được trang trí bởi những đồ vật do đích thân Barragán chọn, từ các món đồ cổ cho đến những thiết kế được tạo ra đặc biệt cho căn nhà này.
Chapel of the Capuchinas
Tòa nhà thờ thiết kế bởi Barragán không chỉ đẹp mà còn tạo cảm giác an yên, linh thiêng và an ủi bất kì ai ghé thăm nó. Dãy hàng lang thờ phụng được sơn màu vàng kết hợp với ánh sáng tự nhiên giúp cả không gian mang một sắc vàng độc đáo.Tất cả chi tiết nội thất biến không gian bên trong thành một thiên đường thật sự: Cây thánh giá khổng lồ, chiếc ghế dài được gắn vào tường như thể đang lơ lửng, những tia nắng lấp ló qua khe cửa sổ nhỏ, từng chi tiết nhỏ nhất tạo nên sự quyến rũ và độc nhất cho công trình này.
Gálvez House
Dự án này hướng đến một tầm cao hơn của sự đương đại. Đối với tòa nhà này, người kiến trúc sư có ý đồ tạo nên sự giao thoa giữa công trình này với con phố mà nó tọa lạc cũng như là những nhân tố khác bao quanh nó. Một khái niệm nghe có vẻ mơ hồ, nhưng kết quả thu được là một tác phẩm nghệ thuật xứng đáng lọt vào danh sách các tác phẩm vĩ đại nhất của Barragán. Được hoàn thiện với gam màu Mexico, bức tường vữa stucco được sơn màu hồng, vàng và trắng và điểm xuyến bởi những ô cửa sổ viền trắng. Sự trung thành của Barragán với các vật liệu thô sơ một lần nữa được thể hiện qua phần sàn nhà bằng gỗ và sỏi.
Bài tổng hợp: Phúc Hồ. Bản quyền thuộc về Vietnamcolor.vn, vui lòng ghi rõ nguồn khi muốn sao chép.
——————————————————————————-
Pro Creative Course I Khóa học SÁNG TẠO, 6 buổi/tháng (cho mỗi môn học): Writing, Storytelling, Art, Design, Creativity. Học viết, thiết kế, tìm hiểu nghệ thuật, phương pháp tư duy, xây dựng giá trị cốt lõi của sáng tạo. Hotline: 0934068088 Email: Creative.proclass@gmail.com . Office: Công ty TNHH MTV Việt Thị . Address: 30, đường C18, phường 12, quận Tân Bình – HCM.
